Groeibedrijven helpen om duurzame innovaties te ontwikkelen voor de chemie van de toekomst. Dat is het doel van incubator BlueChem. Leentje Croes en Jeroen Vangindertael vertellen over dit unieke initiatief.

BlueChem is de eerste onafhankelijke incubator in Vlaanderen - en ver daarbuiten - die zich specifiek toespitst op innovatie en ondernemerschap in duurzame chemie. In hun gloednieuwe gebouw op het eco-effectief en watergebonden bedrijventerrein Blue Gate Antwerp zal een uniek ecosysteem huizen van starters, kmo’s, kennisinstellingen en enkele grote wereldspelers. Leentje Croes, bio-ingenieur chemie en bioprocestechnologie, is sinds 1 januari 2019 manager van BlueChem. Jeroen Vangindertael, doctor in de chemie en biotechnologie, is expert ter zake bij het Sustainable Business Competence Centre van BNP Paribas Fortis, dat een partnership aanging met BlueChem. Als je hen over de plannen van BlueChem hoort vertellen, kan je niet anders dan zelf ook enthousiast worden – zelfs als leek in de chemie.

Hoe is BlueChem ontstaan?

Leentje: “In 2012 merkte men bij essenscia, de Belgische sectorfederatie van de chemische industrie en  de life sciences, dat disruptieve innovatie vaak van start-ups kwam. Die zin voor innovatie wilden ze stimuleren door die start-ups te ondersteunen. Dus werd er van 2012 tot 2014 een eerste haalbaarheidsstudie uitgevoerd, die vertrok vanuit de vraag ‘Wat is er nodig om die bedrijven te helpen en de sector van de chemie en de kunststoffen succesvol te houden?’. Want onze sector is heel belangrijk voor de tewerkstelling en welvaart in België. Dankzij de haalbaarheidsstudie rijpte het idee van een incubator. Tijdens een vervolgstudie, van 2014 tot 2016, werden de puntjes op de i gezet: het thema ‘duurzame chemie’ werd aan de incubator gekoppeld, er werd een financieel plan opgesteld, enzovoort. En in 2017 was BlueChem geboren!”

Jeroen: “De tijd was rijp om dit model in de chemie uit te rollen. Essenscia is ook de sectorfederatie van de life sciences en daar zien we al langer dat grote bedrijven biotech start-ups ondersteunen of in huis nemen. Enerzijds om op te volgen wat ze doen en hen eventueel later samenwerkingen aan te gaan, anderzijds ook om innovatie te versnellen en er voeling mee te houden. En in de sector van de chemie en kunststoffen was er een grote schat aan gevestigde bedrijven, maar een levendig ecosysteem van starters ontbrak nog.”

Waarom is duurzame chemie belangrijk?

Leentje: “De wetenschappelijke innovatiekracht van de chemiesector is essentieel voor de duurzame ontwikkeling van onze planeet. Bij BlueChem zien we duurzame chemie als dé industrie van de 21^ste eeuw en als de gangmaker van een circulaire economie. Bovendien levert de chemie cruciale innovaties en producten voor een succesvolle aanpak van de klimaatuitdaging.”

Jeroen: “Er wordt snel kritiek gegeven op de chemiesector, omdat hij niet duurzaam genoeg zou zijn. Maar iedereen gebruikt de ontwikkelingen uit de chemie in zijn dagelijkse leven. Er bestaat bijvoorbeeld zo goed als geen enkel technologisch product waar niks van plastic inzit, dat is bijna onmogelijk. Het onderzoek naar nieuwe batterijen dat nu verricht wordt, dat is ook chemie. De biodegradeerbare verpakkingsmaterialen in de supermarkt, die komen tot stand door complexe scheikunde. En bij recyclage komt ook heel veel ontwikkeling kijken. In de transitie naar een meer duurzame chemie is een incubator zoals Bluechem een perfect model”

Leentje: “Ook een smartphone zit vol materialen die door de chemiesector gemaakt worden. De ontwikkelingen uit de chemie hebben een cascade-effect op heel veel aspecten van het dagelijkse leven, maar mensen zijn zich daar niet van bewust.

Met BlueChem willen we het beeld dat mensen van de chemiesector hebben, bijschaven. We willen het brede publiek al het moois tonen dat mogelijk gemaakt wordt door chemie.”

Wat heeft BlueChem sinds zijn oprichting al verwezenlijkt?

Leentje: “In 2017 werd het subsidiedossier voor het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) - voor het financieel ondersteunen van onze bouw - opgemaakt, ingediend en goedgekeurd. Een belangrijke mijlpaal! Eind 2018 startte de bouw en op 5 februari 2020 staat de voorlopige oplevering gepland

Een jaar geleden bestonden we enkel op papier… en nu staat er een state-of-the-art gebouw met alle mogelijke voorzieningen die starters nodig zouden kunnen hebben.

Er is dus al heel wat verwezenlijkt. We hebben ook partnerships afgesloten, niet alleen met BNP Paribas Fortis, maar ook met Deloitte, Deloitte Legal en Port of Antwerp. En binnenkort nemen de eerste huurders hun intrek in ons gebouw: Arpadis, Catalisti, Creaflow, InOpSys, Triple Helix, Vito en daarnaast ook de grote bedrijven BASF, Borealis en Ineos. Dat samenspel van kleine en grote bedrijven zorgt voor een interessante dynamiek binnen het ecosysteem. De doelstelling van ons eerste werkingsjaar, een bezettingsgraad van 20%, was 4,5 maanden voor de opening al bereikt.”

Jeroen: “In december 2019 werd ook het BlueChem Kickstart Fund opgericht, een investeringsfonds van ongeveer 3 miljoen euro dat ter beschikking gesteld wordt door stad Antwerpen. Dat fonds geeft de BlueChem-huurders een financiële duw in de rug, tot  700 euro/m², bij de inrichting van hun labo’s.”

Wat kunnen BlueChem en BNP Paribas Fortis voor elkaar betekenen?

Jeroen: “Onze bank heeft een heel breed netwerk en we zien ook zowat alle start-ups in België, enerzijds via ons netwerk van Innovation Hubs, anderzijds omdat we via Private Equity investeren in zeer veel universiteitsgeliëerde spin-off-fondsen. Het idee is ook dat we in heel België mee promotie gaan voeren voor BlueChem. Via onze Innovation Hubs hebben we veel ervaring met businessplannen voor start-ups die willen evolueren naar een scale-up. We kunnen bedrijven daar dus zeker bij ondersteunen. Chemie is natuurlijk ook een investeringsintensief gegeven. Die start-ups zullen vroeg of laat kapitaal of schulden nodig hebben om hun groei te financieren. Het is duidelijk dat de bank daarin een rol te spelen heeft. Voor ons is het ook interessant om die bedrijven van in het begin mee op te volgen, zodat we goed begrijpen waar zij mee bezig zijn. Wanneer er dan een financieringsvraag komt, kunnen we snel schakelen. Vanuit die optiek zullen ook Conchita Vercauteren van het BC Antwerpen Stad en ikzelf in de Advisory Board van Bluechem zetelen.”

Leentje: “Hoewel we nog in de opstartfase zitten, hebben we het voorbije jaar samen toch al wat kunnen verwezenlijken. BNP Paribas Fortis treedt op als ambassadeur voor BlueChem en draagt bij aan onze naambekendheid bij start-ups en in het algemeen. Dat opent natuurlijk deuren voor ons. Wij hebben ook al enkele start-ups in contact gebracht met het kantoor in Antwerpen, omdat ze vragen hadden rond de oprichting van hun vennootschap of de overbrenging van hun bedrijf uit het buitenland. Bij BNP Paribas Fortis kregen ze het nodige advies.”

Welke plannen hebben jullie voor de toekomst?

Leentje: “Als de huurders ingetrokken zijn en onze officiële opening op 28 april achter de rug is, gaan we focussen op de dagelijkse ondersteuning van onze huurders. Dat kan gaan van administratief advies tot het zoeken van de juiste partners binnen ons netwerk. Ook seminaries organiseren met BNP Paribas Fortis behoort tot de mogelijkheden.”

Jeroen: “We zijn bij BNP Paribas Fortis ook heel enthousiast over de toekomst van BlueChem. België en meer specifiek Antwerpen zijn al heel lang topspelers in de chemische industrie. Het is mooi om te zien dat ze op hetzelfde elan verdergaan en nu ook een voorloper worden in de duurzame chemie.”

Hoever staat uw onderneming op het vlak van duurzaamheid?

Doe een snelle check-up

Start-ups en groeibedrijven in de chemie die duurzaam innoveren en zo een antwoord bieden op de milieuproblematiek, kunnen weldra rekenen op de steun van de incubator, BlueChem, én de expertise van onze bank.

De chemische industrie, een belangrijke en strategische sector voor de Belgische economie, heeft de voorbije jaren al heel wat inspanningen gedaan op het gebied van duurzaamheid. Toch staat de chemiesector, net zoals de ganse samenleving, voor grote uitdagingen in de omschakeling naar een circulaire economie en het ontwikkelen van oplossingen voor de klimaatuitdaging. Duurzame innovatie is daarbij het sleutelwoord. Dat is precies de ambitieuze doelstelling van BlueChem, de allereerste incubator voor duurzame chemie.

Duurzame innovatie

Duurzame chemie focust op innovaties die ecologisch en economisch nut combineren. Denk aan betere recyclagetechnieken om duurzame metalen uit afval te halen, biodegradeerbare plastics, de vervanging van bepaalde stoffen in bestaande materialen of het vergroenen van een chemisch productieproces. Voor dat laatste werd in 2018 nog de Nobelprijs Chemie uitgereikt: onderzoekers ontwikkelden enzymen van biologische oorsprong ter vervanging van toxische stoffen die de chemische industrie momenteel gebruikt, maar die achteraf vernietigd moeten worden. BlueChem zal zich op dat soort ontwikkelingen toeleggen in samenwerking met de overheid, industrie en kennisinstellingen.

Tijd, durf en geld

In de chemiesector is het niet evident om veelbelovende innovaties te laten doorgroeien tot nieuwe ondernemingen. Het kost veel tijd, durf en geld om van een labosetting naar een industriële productieschaal te evolueren. BlueChem wil starters en groeibedrijven helpen met een aangepaste infrastructuur en dienstverlening, financiële ondersteuning en directe toegang tot een uitgebreid netwerk van sectorexperten. Gezien het succes van dergelijke incubators in de digitale en farma-industrie, was het een kwestie van tijd vooraleer er ook een eerste duurzame chemie-incubator zou komen.

Didier Beauvois, Head of Corporate Banking, BNP Paribas Fortis en Frank Beckx, Voorzitter Raad van Bestuur, BlueChem

Vinger aan de pols

Het project zal circa 11 miljoen euro kosten en kan, naast BNP Paribas Fortis als exclusief participerende bank, rekenen op de steun van de Europese en Vlaamse overheid voor respectievelijk 3,4 miljoen en 868.397 euro. De stad Antwerpen investeert 4 miljoen euro. De bijdrage van BNP Paribas Fortis bestaat voornamelijk uit het aanbrengen van expertise in de sector van lifesciences, de ondersteuning van innovatieve start-ups en scale-ups en het ter beschikking stellen van haar uitgebreide netwerk.

Zo werken grote en kleine spelers in de chemie samen aan initiatieven rond duurzame innovatie, en houdt onze bank haar vinger aan de pols. Onze expert ter zake, Jeroen Vangindertael  zal in de adviesraad zetelen. BNP Paribas Fortis zal zo zijn rol spelen in het financieel ondersteunen van innovatieve start-ups via haar Innovation Hubs en in het ontwikkelen van duurzame bedrijfsactiviteiten via haar Sustainable Business Competence Centre.  

Een beloftevol partnership

De oprichting van een incubator voor duurzame chemie, startte als een initiatief vanuit sectororganisatie Essenscia. Ondertussen kan BlueChem ook rekenen op belangrijke partners zoals consultancybureau Deloitte, advocatenkantoor Laga en de Port of Antwerp. Op 13 mei tekent BNP Paribas Fortis, als enige bank, zijn partnership met BlueChem dat van start zal gaan in 2020, op het klimaatneutrale bedrijventerrein Blue Gate Antwerp in de haven van Antwerpen, een van de grootste chemieclusters ter wereld.

Didier Beauvois, Hoofd BNP Paribas Fortis Corporate Banking: “Wij zijn erg trots partner te mogen zijn van BlueChem, dat net zoals onze bank duurzame ontwikkeling en open innovatie hoog in het vaandel draagt. We stellen met plezier ons netwerk en onze expertise ter beschikking van deze voor ons land erg belangrijke industrie. Want als de chemische sector zijn ecologische voetafdruk vermindert, dan heeft dit meteen een belangrijke impact op het klimaat.”

Ontdek wat het Sustainable Business Competence Centre voor u kan doen
https://ondernemingen.bnpparibasfortis.be/nl/sustainablebusiness?tags=sustainable-business

Waarom zet een bank in op duurzaamheid? Het antwoord op deze vraag ligt voor de hand: bedrijven – de klanten van de bank – hebben meer dan ooit nood aan ondersteuning bij hun omschakeling naar duurzaamheid.

"Er is geen plan B, want er bestaat geen planeet B", zo verklaarde Ban Ki-moon tijdens de klimaatweek in New York in september 2014. De woorden van de voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties zijn blijven hangen omdat ze de situatie perfect samenvatten: de enige optie is 'in actie schieten'. Er wordt verwacht dat iedereen zijn steentje bijdraagt aan deze verandering. Ook de banken dus! Ze hebben ook een goede reden: banken willen dat hun kostbare klanten het goed blijven doen en vooral ... dat ze klant blijven. Vanuit dit gemeenschappelijke belang wil de bank bedrijven ondersteunen in hun omschakeling naar duurzaamheid. Maar de rol van de bank gaat verder dan dat.

Centrale positie

Volgens de VN zullen er gigantische investeringen nodig zijn om de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (DOD's) tegen 2030 te halen. Het gaat om een jaarlijkse investering van 5.000 tot 7.000 miljard dollar. Wie is er beter geschikt voor deze uitdaging dan de financiële sector? De bank 'kent' en ondersteunt alle huidige marktspelers, van de publieke sector, kmo's, corporates, start-ups, ngo's tot de gezondheidssector, het onderwijs en particulieren. Ze bevindt zich in het hart van de economie en is meer dan ooit de motor die verandering op gang trekt. Haar missie? Deze omschakeling voor de hele maatschappij ondersteunen met een bijzondere focus op bedrijven die inzetten op duurzame verandering om de milieu-uitdagingen aan te pakken.

De drie pijlers van een 'duurzame' bank:

1. Expertise: een bank is meer dan alleen maar bankier!

De taak van een bank is uiteraard advies geven. Door de jaren heen heeft ze medewerkers bijeengebracht die echte specialisten in duurzaamheid zijn. Ze sensibiliseert bedrijven voor een noodzakelijke verandering en begeleidt hen gedurende het hele proces. Concreet betekent dit dat ze managers de risico's van 'niets doen' doet inzien. Ze helpt hen de opportuniteiten te grijpen die op hun pad komen dankzij een 'duurzaam' businessmodel. In haar missie dient de bank rekening te houden met de behoeften en maturiteit van elke marktspeler. Dit vertaalt zich onder andere door:

• het delen van kennis en inzichten rond duurzaamheid, klimaatverandering, milieu-uitdagingen, ecologische verandering, enz.;
• strategische denkwijzen binnen bedrijven te introduceren, te ondersteunen en aan te sturen;
• de technische haalbaarheid van een project in eender welke activiteitensector te begrijpen en te analyseren (nieuwe technologieën, koolstofvrije economie, life sciences, circulaire economie, smart cities, enz.).
2. Middelen: financiële ondersteuning van verandering

Duurzaamheid vergt enorme investeringen. De bank is dan ook de ideale partner om de financiële kant van een strategische omschakeling voor haar rekening te nemen. Na een eerste fase waarin alle technische aspecten aan bod komen, zal de bank de vastgelegde plannen valideren en de managers begeleiden bij het financiële luik. Met andere woorden: welke middelen zijn er nodig? Welke financieringsopties zijn het best geschikt? Deze benadering biedt bedrijven een maximale gemoedsrust tijdens de overgang omdat er vanaf het begin rekening wordt gehouden met alle risico's, dus ook de financiële. Nog een belangrijke missie van de bank? Ze werkt als een 'katalysator' voor bedrijven die al verder staan in hun proces naar duurzaamheid om een stapje hoger te klimmen.

3. Netwerken: samen staat u sterker

Netwerken is de sleutel tot een duurzame verandering. Wie kan alle marktspelers beter samenbrengen dan de bank? Networking is dus essentieel om:

• ervaringen te delen;
• best practices te verspreiden;
• innovatieve oplossingen in de kijker te plaatsen door de toegang tot bepaalde 'duurzame' nieuwe technologieën voor meer bedrijven financieel mogelijk te maken;
• goedlopende kleinschalige projecten op grotere schaal te helpen doorvoeren.

Is technologie een troef voor de overstap naar nieuwe mobiliteit voor bedrijven? Dit vindt Philippe Kahn, Mobility Solutions Expert.

Onze samenleving ondergaat een duurzame transitie. Om daaraan bij te dragen moeten bedrijven hun mobiliteit heroverwegen. Sinds 1 juli 2023 voelen we de eerste gevolgen van het uitdoven van de fiscale aftrekbaarheid van bedrijfsvoertuigen met een verbrandingsmotor tegen 2026. Tegelijk maakt het federale mobiliteitsbudget deze (r)evolutie een pak concreter en werkbaarder. Eén ding is zeker: technologische tools, vooral applicaties, spelen een sleutelrol. Philippe Kahn, Mobility Solutions Expert bij Arval BNP Paribas Group, legt uit waarom.

1 juli 2023: een sleutelmoment

"In de weken na het scharniermoment van 1 juli 2023 zagen we de behoeften van onze professionele klanten al veranderen", legt Philippe Kahn uit. "Sommige bedrijven hadden al concrete stappen gezet naar een duurzame transitie. Maar in heel wat bedrijven rijzen nu pas veel concrete vragen en bezorgdheden van medewerkers die beantwoord moeten worden. Hoe kan ik een elektrische auto gebruiken als ik in de stad woon en er geen oplaadpunten beschikbaar zijn? Heb ik zin om elke twee dagen op zoek te gaan naar een betrouwbare plek om op te laden? En ben ik bereid om mijn mobiliteit fundamenteel te herzien? Voor werkgevers is het een prioriteit om op al die vragen een bevredigend antwoord te geven.”

Naast het beheer van een elektrische bedrijfswagen van a tot z, inclusief opladen, beginnen almaar meer ondernemingen hun globale mobiliteitsbeleid te herzien. Ze analyseren alle bestaande alternatieven, met name de multimodale. “En dat is uitstekend nieuws”, gaat Philippe Kahn verder. “Want het is een verplichte passage voor hun toekomst. Ik denk dat de vraag naar zo’n oplossingen steeds groter zal worden. Om daar vlot op in te spelen, zijn technologie en vooral apps een belangrijke troef."

Anticiperen om beter te dienen

Ondernemingen beginnen er meer en meer over na te denken, maar voor Arval BNP Paribas Fortis en Philippe Kahn is het al jaren een prioriteit. "We anticiperen al meer dan vijf jaar op de veranderingen die aan de gang zijn, met als doel een veel bredere mobiliteitsvisie en expertise te hebben dan alleen leasing. Vandaag hebben we trouwens een volledige afdeling die zich daar uitsluitend mee bezighoudt. Dankzij die expertise kunnen we tegemoetkomen aan en zelfs vooruitlopen op de behoeften van bedrijven. Die zitten vaak met vragen en voelen zich soms wat verloren in deze mobiliteitsrevolutie."

Een vereenvoudigde en vlottere ervaring dankzij technologie

Maar waarom en hoe speelt technologie een belangrijke rol in deze transitie naar een duurzamere mobiliteit van bedrijven? "Het maakt de ervaring van deze nieuwe mobiliteit eenvoudiger en gebruiksvriendelijker. De laatste marktontwikkelingen liggen in die lijn", antwoordt Philippe Kahn. "Dat geldt ook voor de nieuwe mobiliteitsapps die we onze zakelijke klanten voortaan aanbieden. Voor werkgevers vergemakkelijken ze het beheer van het mobiliteitsbudget dat de federale overheid invoerde. Dit budget met zijn drie pijlers is cruciaal om de mobiliteit te herdenken. Maar tegelijk hoort daar een zekere reglementaire complexiteit bij. Net om daarop in te spelen zijn we vijf jaar geleden al begonnen met de ontwikkeling van een hele reeks technologische tools die het beheer van het mobiliteitsbudget vergemakkelijken. Bijvoorbeeld om onze klanten in staat te stellen heel eenvoudig de gecombineerde keuze voor een elektrische wagen en een fiets te beheren binnen dat budget. Vanuit die innovatielogica, die gericht is op een aangename gebruikerservaring, integreren onze apps heel concreet alle facetten van de nieuwe professionele mobiliteit, toegankelijk via een smartphone. Gebruik van openbaar vervoer, deelmobiliteit, taxi's en zelfs parking, ook al behoort dat niet tot het mobiliteitsbudget: alles is op één plaats terug te vinden.”

Dit vergemakkelijkt ook het beheer van transacties. “Mobiliteitsaankopen voor een klein bedrag, zoals een busticket, worden onmiddellijk verrekend en gevalideerd. Er is geen manuele controle meer nodig. Volgens die logica moet er niets voorgeschoten of terugbetaald worden ... en hoeven dus ook geen tickets en andere aankoopbewijzen bewaard of beheerd te worden. Kortom: onze apps vereenvoudigen het mobiliteitsbudget door alle componenten op een gebruiksvriendelijke manier aan te reiken: auto, fiets, scooter, multimodaliteit, openbaar vervoer, gedeelde mobiliteit ..."

Technologie als strategische accelerator

Het innovatietraject dat Arval België uitstippelt, illustreert perfect waarom technologie een belangrijke accelerator is om nieuwe mobiliteitsstrategieën te implementeren. En uiteraard zal wat vandaag bestaat snel evolueren naar een steeds rijkere gebruikerservaring. Philippe Kahn: "Er bestaan al heel wat innoverende tools. Maar we moeten rekening houden met de Belgische complexiteit. Een van de uitdagingen is om alle betrokken actoren onder dezelfde koepel samen te brengen en het resultaat van die samenwerking in eenzelfde 'magische' app te gieten. Wat vandaag in België bestaat, heeft nog vaak een lokale draagwijdte. Zo’n beperking bestaat bijvoorbeeld niet in Nederland dankzij de OV-kaart. Ook de stedenbouwkundige realiteit van ons land is een uitdaging. Want de invoering van mobiliteitshubs buiten de grote stedelijke centra waar alle verplaatsingsmiddelen toegankelijk zijn, is niet zo gemakkelijk."

Eén ding staat vast: de transitie naar een nieuwe bedrijfsmobiliteit staat op de rails. En de nieuwe Arval Mobility App is een waardevolle tool voor onze bedrijven. "Technologische innovatie maakt het mogelijk om de reglementaire complexiteit voor werkgevers te verminderen en multimodaliteit concreet en gebruiksvriendelijk te maken voor hun werknemers", besluit Philippe Kahn.

Arval Belgium nv, Ikaroslaan 99, 1930 Zaventem – RPR Brussel – BTW BE 0436.781.102, nevenverzekeringstussenpersoon geregistreerd bij de FSMA onder het nummer 047238 A. Onder voorbehoud van aanvaarding van uw aanvraag.

Arval Belgium N.V. is een dochtermaatschappij van BNP Paribas Fortis N.V.

Eind mei brachten BNP Paribas Fortis en de Universiteit Antwerpen een groep experts samen om de vele uitdagingen rond de decarbonisatie van de maritieme transportsector te bespreken. Wat moet je onthouden?

De leerstoel BNP Paribas Fortis Transport, Logistiek en Havens werd twaalf jaar geleden opgericht en is verbonden aan de Universiteit Antwerpen. Hij voert uitgebreid onderzoek naar concrete en innoverende manieren om een steeds veerkrachtiger – en duurzamer – maritiem ecosysteem te creëren.

Na het succes van de eerste twee grote evenementen in 2017 en 2019 besliste de leerstoel om dit jaar opnieuw een samenkomst te organiseren. Zo kwamen op 25 mei 2023 een reeks specialisten en actoren uit de haven- en maritieme sector samen in de gebouwen van BNP Paribas Fortis in Antwerpen. Daar bespraken ze de impact van decarbonisatie op het maritieme ecosysteem.

Dit zijn hun voornaamste conclusies ...

1 – We moeten een versnelling hoger schakelen

Maritiem transport is momenteel de meest koolstofzuinige vorm van commercieel vervoer, op basis van de CO₂-uitstoot per ton en per kilometer. Maar het kan beter.

Tot dusver gaven de spelers in de sector de voorkeur aan snelle winsten. Bijvoorbeeld door de schroeven van schepen te wijzigen en hun snelheid aan te passen. Maar op 25 mei kwamen de experts overeen dat het nu tijd is om te experimenteren met nieuwe brandstoffen en technologieën en te evolueren naar (bijna) emissievrije brandstoffen. Het tempo van de verandering versnelt, maar er is nog geen mirakeloplossing. De kosten (en risico's) zijn enorm.

2 – Eén en slechts één internationale regelgeving graag!

Het reglementaire kader is complex en evolueert voortdurend.

Tegen 2030 verbindt de International Maritime Organization (IMO), die afhankelijk is van de VN, zich ertoe de koolstofproductie van alle schepen met 40% te verminderen ten opzichte van 2008. En met 70% tegen 2050.

De Europese Unie verbindt zich ertoe om de uitstoot van broeikasgassen in het maritiem vervoer tegen 2030 met minstens 55% te verminderen, in vergelijking met 1990. Tegen 2024 zal een emissiehandelssysteem (ETS) van toepassing zijn op alle schepen van meer dan 5.000 bruto ton van en naar de havens van de EU.

Kortom: de dingen bewegen in de goede richting. Maar volgens de spelers in de sector zijn er heel wat regionale en supraregionale programma's die parallel blijven lopen. En dat brengt een administratieve en financiële overlast met zich mee.

Op 25 mei bereikten alle stakeholders een akkoord over twee punten: ten eerste is een uniek internationaal beleid noodzakelijk, aangezien het om een wereldwijde sector gaat. En ten tweede moeten spelers die de regels niet naleven, worden bestraft.

3 – De transitie naar koolstofneutraliteit 

De investering die nodig is voor de bouw van nieuwe, groenere schepen wordt geschat op 5.000 miljard dollar tegen 2050. De kosten voor de modernisering van de bestaande vloot zijn nog niet bekend, maar zullen niet min zijn ... Bovendien zal de investering om de haveninfrastructuur te vernieuwen gigantisch zijn.

4 – Grote onzekerheid over de beste brandstof en/of technologie

Wat wordt de brandstof of technologie van de toekomst? De meningen lopen uiteen.

Veel brandstofsoorten met een lage uitstoot zullen waarschijnlijk enige tijd naast elkaar blijven bestaan. Elektriciteit zal alleen worden gebruikt op kustschepen, veerboten en bepaalde trailers. Grote schepen zullen vloeibaar aardgas (LNG) of vloeibaar petroleumgas (LPG) gebruiken, of methanol, ammoniak en misschien zelfs biobrandstoffen.

Het transport over lange afstanden zal in eerste instantie afhangen van de zware brandstof, eventueel met koolstofafvang en -opslag. Waterstof heeft potentieel, maar de dichtheid, opslag en manipulatie ervan roepen vragen op. Ook wind, zonne-energie en kernenergie blijven niet achter.

Maar het echte probleem vandaag is dat als het aantal schepen dat met schonere brandstoffen kan werken, effectief toeneemt, die brandstoffen nog niet voldoende internationaal beschikbaar zijn. Het aanbod ligt met andere woorden beduidend lager dan de vraag.

5 – Banken spelen een sleutelrol

Banken spelen een sleutelrol in de financiering van de energietransitie. In 2019 hebben elf financiële instellingen – voornamelijk Europese instellingen, waaronder de groep BNP Paribas – de Poseidon-principes ingevoerd, die de overgang naar koolstofarme shipping ondersteunen. Dankzij dat wereldwijde kader kan de koolstofintensiteit van bankleningen voor de maritieme sector worden gemeten en is die voor iedereen bekend. Vandaag zijn er 24 ondertekenaars, waaronder Japanse financiële instellingen. En dat is goed nieuws.

Graag meer info?

De presentaties, video's en foto's van het evenement van 25 mei 2023 zijn beschikbaar op deze pagina.